Obama’yı eleştiren Trump ne yaptı?

Suriye’nin Ä°dlib kentinde aralarında çocukların da olduÄŸu 100'e yakın kiÅŸinin ölümüne, 400 kiÅŸinin de yaralanmasına yol açan zehirli gaz saldırısı sonrası Trump yönetimi, Obama’yı suçladı. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada “Esed rejiminin çirkin eylemleri, Obama yönetiminin zayıflık ve kararsızlığının bir sonucudur” ifadeleri kullanıldı.

Peki Obama’yı Esed’e karşı zayıflık ve kararsızlıkla suçlayan Trump, 20 Ocak’tan bu yana Suriye politikasını deÄŸiÅŸtirecek bir adım attı mı?

20 Ocak’ta BaÅŸkanlık koltuÄŸuna oturan Donald Trump, henüz Suriye politikasında nihai kararını vermediÄŸini söylüyor. Ancak bugüne kadar sahada görülenler Trump’ın, suçladığı Obama yönetiminden farklı bir adım atmadığını ve aynı politikayı sürdürdüğünü gösteriyor.

Obama geri adım attı, Trump aynı yerden devam etti

2011'den itibaren Esed'in çekilmesi gerektiÄŸini açıkça dile getiren Obama yönetimi, sonraki aylarda iÅŸ bunun gereÄŸini yapmaya geldiÄŸinde tereddüt etti. 21 AÄŸustos 2012'de ise askeri seçeneÄŸi tek bir durumda, ‘kırmızı çizgim’ dediÄŸi kimyasal silah kullanımı olursa deÄŸerlendireceklerini açıkladı.

Ancak Haziran 2013'te rejim kimyasal silah kullandığında da Esed’e karşı bir adım atmadı. Obama bunun yerine Rusya'nın Suriye'deki kimyasal silahları ülke dışına çıkarma önerisini kabul etti. O tarihten sonra Rusya'nın rejime desteÄŸi arttı, Obama yönetiminin odağı zamanla Esed’den IŞİD’le mücadeleye kaydı ve Esed rejiminin manevra alanı geniÅŸledi.

Trump da henüz bu çizginin dışına çıkacak herhangi bir adım atmadı.

“Esed konusunda siyasi gerçekliÄŸi kabul etmek zorundayız”

Washington’daki yeni yönetim, Esed’le ilgili bir çıkış yapan ABD BirleÅŸmiÅŸ Milletler Daimi Temsilcisi Nikki Haley’nin sözlerini adeta toparlamaya çalıştı.

29 Mart’ta New York’ta bir düşünce kuruluÅŸunun toplantısında yaptığı konuÅŸmada “Esed gitsin mi kalsın mı tekrar bunlara girmeyeceÄŸim ama BeÅŸÅŸar Esed ve Ä°ran, Suriye krizinin çözümü önünde büyük bir engel” dedi.

Haley’nin bu sözleri, bir gün sonra Ankara’ya resmi ziyarette bulunan ABD DışiÅŸleri Bakanı Rex Tillerson’a soruldu. Tillerson ““Uzun vadede Esed’in durumuna, gidip gitmeyeceÄŸine Suriye halkı karar verir” yanıtını verdi.

Tartışmalar üzerine konuya Beyaz Saray açıklık getirdi. Beyaz Saray sözcüsü Sean Spicer 31 Mart günü düzenlediÄŸi basın toplantısında “Esed konusunda, ÅŸu an bulunduÄŸumuz nokta itibarıyla kabul etmek zorunda olduÄŸumuz bir siyasi gerçeklik var” ifadelerini kullandı.

Gelinen nokta için Obama’yı suçlayarak “Geçen yönetim döneminde Esed konusunda pek çok fırsat kaybettik" dedi. Ancak Trump yönetiminin en önemli önceliÄŸinin de IŞİD’le mücadele olduÄŸunu bir kez daha söyledi.

Esed’in Ä°dlib’e yönelik yoÄŸun bombardımanı ve zehirli gaz saldırısı, bu sözlerin üzerine geldi.

Trump’ın önceliÄŸi de Esed deÄŸil, IŞİD

BaÅŸkanlık seçimi kampanyası boyunca Obama’nın Suriye politikasını çeliÅŸkili açıklamalarla eleÅŸtiren Trump, ne yapılacağıyla ilgili somut bir ÅŸey söylemekten ise kaçındı.

ÖrneÄŸin baÅŸkan seçildikten birkaç gün sonra Wall Street Journal’a verdiÄŸi röportajda Obama’yı eleÅŸtirirken, aslında O’nun sürdürdüğü politikayı savunuyordu:

“Siz Suriye’yle savaşıyorsunuz. Suriye IŞİD’le savaşıyor ve siz de IŞİD’den kurtulmak zorundasınız. ABD’nin Suriye’deki asıl amacı IŞİD’le mücadele olmalı. Esed’i hiç sevmesem de rejimini desteklemek radikalleri durdurmak için en iyi yol.

Rusya ÅŸu an tamamen Suriye’nin müttefiki. Bir de bizim yüzümüzden gittikçe güçlenen Ä°ran var Suriye’yle müttefik olan. Åžu an biz Suriye’ye karşı müttefikleri destekliyoruz ve bu insanların kim olduÄŸuna dair hiçbir fikrimiz yok. EÄŸer Esed’e saldırırsak, Rusya’yla da savaÅŸa gireriz.”

Bu sözler Esed’i de umutlandırdı. Öyle ki Esed bu sözlerin hemen ardından Protekiz Devlet Televizyonu’na verdiÄŸi röportajda Donald Trump’ın seçilmesinden memnun olduÄŸunu dile getirerek “EÄŸer teröristlerle savaÅŸacaksa, elbette ki biz de müttefiki olacağız, bu ÅŸekilde doÄŸal müttefikler olacağız” dedi.

Trump’ın muhalifleri desteklemekle eleÅŸtirdiÄŸi Obama’nın ılımlı muhaliflere olan desteÄŸi zaten çok kısıtlıydı. Obama, Suriye’de ABD’ye ortak olarak PKK’nın Suriye kolu olan YPG’yi seçmiÅŸti. Bugüne kadar Trump da YPG’ye verilen desteÄŸi sürdürdü.

Rusya’yla ilgili çeliÅŸkili ifadeler

20 Ocak’ta görevi Obama’dan devralmadan beÅŸ gün önce Alman Bild ve Ä°ngiliz The Times gazetelerine verdiÄŸi röportajda Trump, yine Obama’nın Suriye politikasını eleÅŸtiriyordu. Bu kez konu, Rusya’nın Suriye’ye bu denli müdâhil olmasına izin verilmesiydi.

Sadece iki ay önce Esed rejimini desteklemek gerektiÄŸini ve ülkedeki radikallerle mücadele etmek için Rusya ile de iÅŸbirliÄŸini yapılabileceÄŸini söyleyen Trump, bu kez Batı’nın harekete geçmemesini eleÅŸtirdi. ABD’nin o dönem Rusya ve Esed’i durdurulabileceÄŸini ancak artık çok geç olduÄŸunu söyledi:

“Obama, BeÅŸÅŸar Esed’in ve Putin’in Suriye’deki muhalif güçlere karşı savaşında önüne geçemedi, onları durdurmada baÅŸarısız oldu.  ABD onları kumda bir çizgide sabit tutabilirdi ancak ÅŸu an çok geç. Batı’nın müdâhil olmaması insani krizi de doÄŸurdu.

Halep korkunçtu. Yani kentin dışına çıkan yaÅŸlı kadınları vururken onları gördüğünüz zaman, adeta spor için onları vuruyor gibiydiler. Kadınlar yürüyemiyor bile, yine de onları vuruyorlar. Hayır, bu korkunç bir durum.”

24 Ocak’ta ise gazetecilerin sorularını yanıtlayan Beyaz Saray Sözcüsü Sean Spicer Trump'ın Suriye'de IŞİD'e karşı Rusya ile olası bir ortak askeri operasyona açık olduÄŸunu söyledi. Washington’dan gelen bu açıklama, Esed rejimiyle birlikte Suriye’de operasyon yürüten Rusya ile birlikte hareket edilebileceÄŸini ortaya koyuyordu.

Trump’ın OrtadoÄŸu politikasının ana eksenini Ä°srail’in güvenliÄŸi ve Ä°ran karşıtlığı oluÅŸturuyor. Obama’yı Ä°ran’la imzalanan nükleer anlaÅŸma sebebiyle sert bir dille eleÅŸtiriyor. Bu sebeple her ne kadar ‘radikal gruplara karşı Esed rejiminin desteklenmesi gerektiÄŸini’ düşünse de Ä°ran’ın bölgede güçlenmesinin önüne geçmeye çalışıyor. Ãœlkedeki radikal gruplarla mücadele etmek için Rusya’nın iÅŸbirliÄŸinden ve Suriye’de Esed’in arkasında Ä°ran yerine Rusya’nın bulunmasından yana.

Güvenli bölge çıkışı da henüz sonuçsuz

Trump, Ocak sonunda Suriye içinde güvenli bölgelerin kurulması için Pentagon’a bir plan sunmasını emretti. Ankara plana destek verdi. Ancak Pentagon’un hazırladığı Suriye planına güvenli bölgelerin ne kadar dâhil olduÄŸu, detayları henüz açıklanmadı.

Rusya’dan ise olumsuz tepki geldi. Rus DışiÅŸleri Bakanı Sergey Lavrov’un “Güvenli bölge için Esed’in onayı gerekiyor” sözlerinin ardından bugüne kadar Trump güvenli bölgelerle ilgili herhangi bir adım atmadı.